Μπράβο! Όλα καλά μέχρι εδώ πάμε τώρα να δούμε τους τύπους μιας συνέντευξης!
Τύποι συνέντευξης Ανάλογα με το βαθμό τυποποίησης της διαδικασίας διεξαγωγής της, η συνέντευξη διακρίνεται σε διάφορους τύπους : α) αυστηρά τυποποιημένη ή κατευθυνόμενη, β) ημιδομημένη, γ) ελεύθερη.
α) Αυστηρά τυποποιημένη ή κατευθυνόμενη συνέντευξη
Πρόκειται για μια κλειστή συνέντευξη. Το υποκείμενο καλείται να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων, των οποίων ο αριθμός, η εκφώνηση και η σειρά διατύπωσης έχουν προκαθοριστεί. Ο ερευνητής ή ο συνεργάτης του τις γνωρίζει “από στήθους” ή τις διαβάζει στο πρωτόκολλο της συνέντευξης. Οι ερωτήσεις που τίθενται διευρευνούν και καλύπτουν συστηματικά τις διάφορες όψεις του θέματος της έρευνας. Οι απαντήσεις σημειώνονται με κωδικοποιημένη μορφή ή ολογράφως. Η ηχογράφηση τους επιτρέπει την πιστή αποτύπωση και αναπαραγωγή τους. Συνήθως μετά το τέλος της συνέντευξης γίνεται ανάγνωση των απαντήσεων και συμπλήρωση τους, ώστε να μην παραλείπονται ουσιώδεις λεπτομέρειες που διασαφηνίζουν τη σημασία αυτών που εκθέτει το υποκείμενο. Πρόκειται για ένα προφορικό ερωτηματολόγιο αλλά με τη διαφορά ότι ενώ στο ερωτηματολόγιο ο τύπος και η σειρά των ερωτήσεων είναι απόλυτα προκαθορισμένος και οι ερωτήσεις είναι συχνά κλειστής απάντησης, στη συνέντευξη οι ερωτήσεις είναι ανοιχτής απάντησης και είναι δυνατόν η εκφώνηση τους να τροποποιείται ανάλογα με τις απαντήσεις του υποκειμένου (R. Pierron 1973, σσ. 189-190).
Η συνέντευξη διεξάγεται και από ειδικούς συνεργάτες του ερευνητή και όχι αποκλειστικά από τον ίδιο τον ερευνητή, όπως η ελεύθερη. Αυτό επιτρέπει την οικονομία χρόνου, την επέκταση της έρευνας και τη συλλογή πολλών πληροφοριών.
β) Ημιδομημένη ή ημικατευθυνόμενη συνέντευξη
Το υποκείμενο έχει αρκετή πρωτοβουλία στη διατύπωση των απαντήσεων του, ο ειδικός περιορίζει στο ελάχιστο τις παρεμβάσεις του, αλλά φροντίζει να κατευθύνει το υποκείμενο στο να ομιλεί για θέματα που ο σκοπός της έρευνας απαιτεί να καλυφθούν στη διάρκεια του διαθέσιμου χρόνου.
γ) Ελεύθερη συνέντευξη
Ο ερευνητής παρεμβαίνει όσο το δυνατόν λιγότερο. Ο ρόλος του συνίσταται κυρίως στο να βοηθά το υποκείμενο για να εκφράζει τα πιο σημαντικά γεγονότα και στοιχεία, τα οποία θα βοηθήσουν στην εκτίμηση των δυνατοτήτων και ιδιοτήτων του. Ο ερευνητής κυρίως ακροάται το υποκείμενο. Η ακρόαση εστιάζεται σε αυτά που λέγει ή “δε λέγει” (R. Pierron, 1973, σ. 190).
Η σειρά και η διατύπωση των ερωτημάτων δεν είναι προκαθορισμένα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το υποκείμενο ερωτάται και μιλεί για οτιδήποτε. Τα θέματα έχουν προσδιοριστεί και προετοιμαστεί και τα ερωτήματα που υποβάλλονται έχουν ήδη διατυπωθεί. Απλώς η σειρά υποβολής τους δεν καθορίζεται. Η συνέντευξη παίρνει τη μορφή μιας ελεύθερης συζήτησης παρά τη μορφή ερωτηματολογίου. Η συζήτηση αυτή μαγνητοφωνείται και στη συνέχεια γίνεται ανάλυση του περιεχομένου της.
Ο ερευνητής προτείνει το θέμα ή τα θέματα στο υποκείμενο. Η συζήτηση εστιάζεται σε μια όψη του θέματος. Το υποκείμενο αφήνεται να μιλήσει, βοηθείται για να μιλήσει και με διαρκείς ανατροφοδοτήσεις ο ερευνητής φροντίζει, κατευθύντοντας ελάχιστα τη πορεία της συνέντευξης να διευρύνει ολοένα και περισσότερο το θέμα της συζήτησης. Ο ερευνητής προσέχει να κρατά μια “ουδέτερη στάση”, φροντίζοντας να δείχνει διαρκώς ενδιαφέρον σε ό,τι λέγει το υποκείμενο, χωρίς να ευνοεί τη μια ή την άλλη άποψη που εκθέτει.
Η ελεύθερη συνέντευξη χρησιμοποιείται στην έρευνα από κοινού με το ημερολόγιο και κυρίως κατά τη φάση της προετοιμασίας του, αλλά καμιά φορά και μετά τη συλλογή των πληροφοριών με σκοπό τη βαθύτερη μελέτη των όψεων του προβλήματος, που δεν καλύφθηκαν πλήρως με το ημερολόγιο. Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο ο ερευνητής χρησιμοποιεί την ελεύθερη συνέντευξη είναι ότι δεν γνωρίζει επαρκώς το ερευνητικό πεδίο, για να προετοιμάσει μια κατευθυνόμενη συνέντευξη. Η χρήση της επιβάλλεται κάθε φορά που το μέγεθος του δείγματος είναι μικρό και τα χαρακτηριστικά του ανομοιογενή. Η ελεύθερη συνέντευξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αυτοτελώς.
Δραστηριότητα: Με βάση τα παραπάνω απαντήστε σε ποιον τύπο συνέντευξης ανήκουν οι ερωτήσεις που δημιουργήσατε στη πρώτη δραστηριότητα;