Όταν αναφερόμαστε σε μία ποσοτική έρευνα, ουσιαστικά, δηλώνουμε την ποσοτικοποίηση των διαφόρων μορφών και όψεων που μπορεί να λάβει ο ανθρώπινος ψυχισμός, ο οποίος φυσικά επηρεάζεται από το περιβάλλον και τις συνθήκες στις οποίες εκτίθενται οι συμμετέχοντες στην έρευνα. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιούνται ψυχομετρικές κλίμακες μέτρησης, για τις οποίες σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται έλεγχος εγκυρότητας και αξιοπιστίας.
Σε τι αφορά η αξιοπιστία σε μία ποσοτική μέθοδο;
Η αξιοπιστία αφορά το κατά πόσο μια δοκιμασία μπορεί να αναδείξει το πραγματικό μέγεθος ή την πραγματική τιμή του υπό μέτρηση χαρακτηριστικού. «Είναι η σταθερότητα ή η συνέπεια με την οποία μετράμε κάτι» (Robson, 2007, σελ. 119). Η έννοια της αξιοπιστίας αποδίδεται στον Spearman, ο οποίος ήταν ο πρώτος που ανέδειξε το γεγονός ότι υπάρχουν σφάλματα σε μια μέτρηση που δεν είναι συνώνυμα του δειγματοληπτικού σφάλματος. Σφάλματα μπορεί να υπάρχουν ακόμη και σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει δειγματοληψία. Αυτά είναι τα σφάλματα μέτρησης, τα οποία διακρίνονται σε τυχαία και συστηματικά (παρουσίαση).
Η αξιοπιστία μπορεί να οριστεί ως το πηλίκο της διακύμανσης των πραγματικών τιμών διά της διακύμανσης των παρατηρούμενων τιμών. Ο υπολογισμός των παρατηρούμενων τιμών γίνεται στην έρευνα. Οι δείκτες αξιοπιστίας μπορούν να προσφέρουν μία προσέγγιση της διακύμανσης μεταξύ των παρατηρούμενων και των πραγματικών τιμών.
Ποιες είναι οι διαφορετικές έννοιες της αξιοπιστίας στην ποσοτική έρευνα;
Διακρίνουμε τρεις διαφορετικές έννοιες της αξιοπιστίας στην ποσοτική έρευνα:
τη σταθερότητα
την ισοδυναμία
την εσωτερική συνέπεια
Α) Η σταθερότητα αναφέρεται στις μετρήσεις στο χρόνο και πιο συγκεκριμένα αφορά στη συνέπεια των μετρήσεων των ίδιων μεταβλητών με το ίδιο εργαλείο μέτρησης κάθε φορά, στο ίδιο ή σε παρόμοιο δείγμα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Προτείνεται το χρονικό διάστημα μεταξύ των μετρήσεων να είναι αρκετό αλλά όχι πολύ μεγάλο, ώστε το υποκείμενο της έρευνας να μη θυμάται τις απαντήσεις του αλλά να έχει διατηρήσει το ίδιο εννοιολογικό υπόβαθρο.
Β) Η ισοδυναμία επιτυγχάνεται μέσω της αξιοποίησης ισοδύναμων μορφών μιας δοκιμασίας ή ενός οργάνου συλλογής δεδομένων.
Γ) Η εσωτερική συνέπεια αφορά στα εργαλεία μέτρησης τα οποία εφαρμόζονται μόνο μία φορά.
Πόσα διαφορετικά είδη αξιοπιστίας διακρίνουμε στην ποσοτική έρευνα;
Υπάρχουν διαφορετικά είδη αξιοπιστίας. Παρακάτω, σκιαγραφείται το πλαίσιο των πιο βασικών:
1. Η αξιοπιστία της εσωτερικής συνέπειας (internal consistency): Αξιολογείται η ομοιογένεια των ερωτήσεων της κλίμακας.
2. Η αξιοπιστία των επαναληπτικών μετρήσεων (test-retest): Με τον τρόπο αυτό, αξιολογείται το κατά πόσον είναι σταθερές οι απαντήσεις. Για την ικανοποίηση του αιτήματος αυτού, εφαρμόζουμε τη μέτρηση δύο φορές στα ίδια άτομα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες, ώστε να συσχετίσουμε τα αποτελέσματα.
3. Η αξιοπιστία των εναλλακτικών τύπων ή παράλληλων μορφών (alternative-forms reliability ή parallel-forms reliability): Πρόκειται για παράλληλους τύπους της ίδιας κλίμακας που εφαρμόζονται στα ίδια άτομα εναλλακτικά, ώστε να συσχετιστούν τα αποτελέσματα μεταξύ τους.
4. Η αξιοπιστία των ημίκλαστων ή δύο τμημάτων (split-half reliability): Εάν δεν έχουμε παράλληλους τύπους της ίδιας κλίμακας, εφαρμόζουμε την ίδια κλίμακα μία μόνο φορά αλλά μελετούμε ξεχωριστά τις μονές από τις ζυγές απαντήσεις.
Παράγοντες που απειλούν την αξιοπιστία
Η αξιοπιστία μπορεί να απειληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως:
το σφάλμα του συμμετέχοντος ή το σφάλμα του παρατηρητή (Robson, 2007, σελ. 120),
οι τυχαίες απαντήσεις,
τα λάθη κατά τη διαδικασία απάντησης των ερωτήσεων της έρευνας,
οι ασαφείς οδηγίες,
οι διαφορετικές συνθήκες,
οι διακυμάνσεις όσον αφορά τα κίνητρα, τη διάθεση ή τα συναισθήματα των συμμετεχόντων.
Επιπλέον, πρέπει να εξασφαλιστεί ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο δείγμα, το οποίο θα είναι κατάλληλο και αντιπροσωπευτικό για τη συγκεκριμένη έρευνα. Τέλος, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η αξιοπιστία είναι προϋπόθεση της εγκυρότητας, δηλαδή ένα μέτρο που δεν είναι αξιόπιστο δεν μπορεί να είναι έγκυρο αλλά η αξιοπιστία δεν επαρκεί για να εξασφαλίσει την εγκυρότητα. Είναι δυνατόν μία κλίμακα να έχει ικανοποιητική αξιοπιστία αλλά όχι επαρκή εγκυρότητα.
Ερωτήσεις Σωστού- Λάθους
Διαβάστε προσεκτικά τις φράσεις και επιλέξτε αν είναι σωστές ή λάθος
Η αξιοπιστία μπορεί να οριστεί ως το πηλίκο της διακύμανσης των πραγματικών τιμών διά της διακύμανσης των παρατηρούμενων τιμών.
Σωστό
Λάθος
Η αξιοπιστία της εσωτερικής συνέπειας αξιολογεί το κατά πόσον είναι σταθερές οι απαντήσεις
Σωστό
Λάθος
Η αξιοπιστία είναι αρκετή για να εξασφαλίσει την εγκυρότητα
Σωστό
Λάθος
Η σταθερότητα της αξιοπιστίας ποσοτικής έρευνας επιτυγχάνεται μέσω της αξιοποίησης ισοδύναμων μορφών μιας δοκιμασίας ή ενός οργάνου συλλογής δεδομένων