Δεν έχουμε εντοπίσει κανένα θέμα και δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε:
Βήμα 1. Ποιες κινήσεις πρέπει να ακολουθήσουμε; 1. Να προσδιορίσουμε βάσεις δεδομένων. 2. Να χρησιμοποιήσουμε δευτερογενείς πηγές (ειδικά βιβλία και άρθρα). Όλα αυτά για να κάνουμε ανασκόπηση βιβλιογραφίας.
-Μπορείτε να σκεφτείτε για ποιο λόγο κάνουμε ανασκόπηση βιβλιογραφίας;
Καταγράψτε τις απόψεις σας στο παρακάτω πλαίσιο:
Γιατί όμως κάνουμε ανασκόπηση στη βιβλιογραφία; Ας δούμε μαζί: 1. Για να προσδιορίσουμε κενά στην έρευνα του γνωστικού μας αντικειμένου. 2. Για να εντοπίσουμε παλιές και νέες τάσεις στην έρευνα του γνωστικού μας αντικειμένου. 3. Για να εντοπίσουμε σε άλλες εργασίες νέες ερευνητικές προτάσεις. 4. Για να εντοπίσουμε εργασίες για επανάληψη ή επέκταση.
Με βάση αυτή την διαδικασία εντοπίζετε ένα ενδιαφέρον θέμα. Στην συνέχεια προχωράτε όπως στην πρώτη περίπτωση.
Βήμα 2. Επέκταση προηγούμενης έρευνας.
-Ποιες μορφές πιστεύεται ότι μπορεί να έχει η επέκταση μιας υπάρχουσας έρευνας;
Καταγράψτε τις απόψεις σας στο παρακάτω πλαίσιο.
Η επέκταση μιας υπάρχουσας έρευνας (που έχετε εντοπίσει στην βιβλιογραφία) μπορεί να έχει τις ακόλουθες μορφές:
• Έλεγχος των αποτελεσμάτων μίας ιδιαίτερα σημαντικής/ «εντυπωσιακής» έρευνας. • Έλεγχος εγκυρότητας των αποτελεσμάτων μιας έρευνας σε διαφορετικούς πληθυσμούς. • Εντοπισμός και έλεγχος τάσεων και μεταβολών στην διάρκεια του χρόνου. • Έλεγχος σημαντικών αποτελεσμάτων μιας έρευνας με χρήση διαφορετικής μεθοδολογίας. • Ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών εκπαιδευτικών τεχνικών.
Προσοχή: Οι ερευνητές συχνά αναφέρουν προβλήματα που χρειάζονται διερεύνηση στο τέλος των εργασιών τους!
Η αναζήτηση όλων αυτών μπορεί να γίνει…
• Μέσα από βιβλία. • Μέσα από επιστημονικά περιοδικά. • Μέσα από διαδικτυακές βάσεις δεδομένων.
Ας δούμε τώρα ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αφορά την αναζήτηση, και συγκεκριμένα τις λέξεις κλειδιά για τις διαδικτυακές βάσεις δεδομένων.
Παράδειγμα: Πληκτρολογώντας τις λέξεις «literature review» μαζί με το γνωστικό σου αντικείμενο σε μια μηχανή αναζήτησης όπως το Google, προκύπτουν μια σειρά από άρθρα που παρουσιάζουν τις παλιές και νέες τάσεις της έρευνας.
Ένα παράδειγμα για αναζήτηση βάσεων δεδομένων:
Κατάληξη αναζήτησης…
Ακολουθώντας λοιπόν την μεθοδολογία που προαναφέρθηκε, καταλήξατε, για παράδειγμα, ότι το αντικείμενο που σας ενδιαφέρει να διερευνήσετε είναι «η τηλεδιάσκεψη».
Συγκεκριμένα, εντοπίσατε ερωτήματα του τύπου:
1. «Τι είναι η τηλεδιάσκεψη και πως πραγματοποιείται στο πλαίσιο της εξΑΕ;»
2. «Μπορούμε να προβλέψουμε την απόδοση ενός φοιτητή από τον βαθμό συμμετοχής και ενεργοποίησης του κατά την διάρκεια της τηλεδιάσκεψης;»
3. «Με ποια μέσα και ποιες τεχνικές μπορούμε να βελτιώσουμε το βαθμό αλληλεπίδρασης κατά τη διάρκεια μίας τηλεδιάσκεψης;»
4. «Πως νοιώθουν οι εκπαιδευόμενοι κατά τη διάρκεια μιας τηλεδιάσκεψης και πως την αντιλαμβάνονται;»
5. «Ποια είναι η σχέση της αλληλεπίδρασης σε μία τηλεδιάσκεψη με την ικανοποίηση που λαμβάνουν οι φοιτητές από τη συμμετοχή τους σε αυτήν;»
Θα πρέπει λοιπόν να επιλέξετε ποιο από τα ερωτήματα αυτά θα διερευνήσετε, αλλά και το πώς θα το διερευνήσετε!
Διαπιστώνουμε ότι τα προηγούμενα μπορούν να ταξινομηθούν σε πέντε βασικούς τύπους έρευνας στην εκπαίδευση:
Περιγραφή
Πρόγνωση
Βελτίωση/ανάπτυξη
Ερμηνεία
Εξήγηση
Η ευέλικτη στρατηγική: όταν ξεκινά η έρευνα ο ερευνητής δεν έχει κατά νου μια συγκεκριμένη θεωρία, δεν γνωρίζει επακριβώς τον τρόπο που θα συλλέξει τα στοιχεία, ούτε τον τρόπο που θα τα μελετήσει. Ο σχεδιασμός συνεχώς διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Η μη ευέλικτη στρατηγική: από την πρώτη στιγμή ο ερευνητής έχει μια θεωρία και θέλει να την επαληθεύσει ή να την απορρίψει, π.χ. μέσα από συγκεκριμένο πείραμα. Δεν μπορεί να αλλάξει κάτι κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Η ευέλικτη στρατηγική συνδυάζεται συνήθως με ζητήματα ερμηνείας και με ποιοτικές μεθόδους έρευνας όπως:
Εθνογραφικές
Μελέτες περίπτωσης
Ιστορικές
Έρευνες δράσης κ.ά.
Η μη ευέλικτη στρατηγική συνδυάζεται συνήθως με ζητήματα εξήγησης και με ποσοτικές μεθόδους έρευνας όπως:
Πείραμα
Έρευνα συσχέτισης
Μετα-ανάλυση κ.ά.
Οι επιστήμονες που απαντούν καταφατικά στο πρώτο δέχονται ότι τα κοινωνικά φαινόμενα είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα, αντικειμενικά «πράγματα» που μπορούν
α) να παρατηρηθούν επιστημονικά και
β) να ανακαλυφθούν γενικοί αιτιακοί κανόνες που τα καθορίζουν (εξηγητικό μοντέλο).
Έτσι τα κοινωνικά φαινόμενα μπορούν να μελετηθούν γι’ αυτούς τους επιστήμονες με εργαλεία των Φυσικών Επιστημών.
2. Οι επιστήμονες που απαντούν αρνητικά δέχονται ότι η κοινωνική πραγματικότητα κατασκευάζεται μέσα από νοήματα που αποδίδουν τα υποκείμενα στις πράξεις και τις συμπεριφορές τους. Κατά συνέπεια τα κοινωνικά φαινόμενα α) δεν μπορούν όπως τα φυσικά φαινόμενα, να παρατηρηθούν επιστημονικά και
β) δεν μπορούν να ανακαλυφθούν γενικοί αιτιακοί κανόνες που τα καθορίζουν.
Μπορούν ωστόσο να μελετηθούν για να ερμηνευτούν (ερμηνευτικό μοντέλο) με διαφορετικά όμως εργαλεία από αυτά των Φυσικών Επιστημών.
ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ
Τέσσερις δέσμες παραδοχών:
Οντολογικού είδους: αφορούν την ίδια τη φύση ή την ουσία των ερευνώμενων κοινωνικών φαινομένων
Επιστημολογικού είδους:
αφορούν τη φύση και τις μορφές της γνώσης (πως αποκτιέται και πως μεταδίδεται)
Ανθρώπινης φύσης: αφορούν τη σχέση ανάμεσα στα ανθρώπινα όντα και το περιβάλλον
Μεθοδολογικές προσεγγίσεις: αφορούν την προσέγγιση του κοινωνικού κόσμου
Τέσσερα ερωτήματα:
Η κοινωνική πραγματικότητα είναι εξωτερική προς τα άτομα (ρεαλισμός) ή είναι προϊόν της ατομικής συνείδησης (νομιναλισμός);
Η γνώση είναι σκληρή, αντικειμενική και απτή (θετικισμός) ή προσωπική, υποκειμενική και μοναδική (αντι-θετικισμός);
Τα ανθρώπινα όντα αντιδρούν μηχανικά στο περιβάλλον τους (ντετερμινισμός) ή είναι αυτουργοί των δικών τους πράξεων (βολονταρισμός);
Αναζήτηση καθολικών νόμων (νομοθετική) ή κατανόηση και ερμηνεία του κόσμου (ιδιογραφική);